دکتر حسابی

                           

    استاد دکتر سیدمحمود حسابی در سال ۱۲۸۱ (هـ. ش) از پدر و مادر تفرشی، در تهران زاده شد. پس از سپری کردن چهار سال از دوران کودکی در تهران، به همراه خانواده (پدر، مادر و برادر) عازم شامات شدند. در هفت سالگی، تحصیلات ابتدایی خود را در بیروت، با تنگدستی و مرارت های دور از وطن در مدرسه کشیش های فرانسوی، آغاز کرد و همزمان توسط مادر فداکار، متدین و فاضله خود (خانم گوهرشاد حسابی) تحت آموزش تعلیمات مذهبی و ادبیات فارسی قرار گرفت. استاد، قرآن کریم را حفظ و به آن اعتقادی ژرف داشت. دیوان حافظ را نیز از بر داشته و به بوستان و گلستان سعدی، شاهنامه فردوسی، مثنوی مولوی و منشأت قائم مقام، اشراف کامل داشت.

     شروع تحصیلات متوسطه ایشان، مصادف با آغاز جنگ جهانی اول و تعطیلی مدارس فرانسوی زبان بیروت بود. از این رو پس از دو سال تحصیل در منزل، برای ادامه تحصیل به کالج آمریکایی بیروت رفت و در سن هفده سالگی لیسانس ادبیات، در نوزده سالگی لیسانس بیولوژی و پس از آن مدرک مهندسی راه و ساختمان را اخذ کرد. در آن زمان، با نقشه کشی و راهسازی به امرار معاش خانواده کمک می کرد. استاد همچنین در رشته های پزشکی، ریاضیات و ستاره شناسی به تحصیلات آکادمیک پرداخت. شرکت راهسازی فرانسوی که ایشان در آن مشغول به کار بود، به پاس قدردانی از زحماتش، استاد را برای ادامه تحصیل به کشور فرانسه اعزام کرد و بدین ترتیب در سال ۱۹۲۴ به مدرسه عالی برق پاریس وارد و در سال ۱۹۲۵ فارغ التحصیل شد. همزمان با تحصیل در رشته معدن، در راه آهن برقی فرانسه مشغول به کار شد و پس از پایان تحصیل در این رشته کار خود را در معادن آهن شمال فرانسه و معادن زغال سنگ ایالت «سار» آغاز کرد. سپس به دلیل وجود روحیه علمی، به تحصیل و تحقیق در دانشگاه سوربن، در رشته فیزیک پرداخت و در سال ۱۹۲۶ در سن بیست و پنج سالگی دانشنامه دکترای فیزیک خود را، با ارائه رساله ای تحت عنوان «حساسیت سلول های فتوالکتریک» با درجه عالی از بزرگ ترین دانشمند روز جهان، پروفسور فابری دریافت کرد. استاد، با شعر و موسیقی سنتی ایران و موسیقی کلاسیک غرب به خوبی آشنا بود و در نواختن نی، ویولن و پیانو تبحر داشت. فعالیت در سه نسل کاری و آموزش ۶ نسل استاد و دانشجو، از خدمات ارزنده پروفسور حسابی به شمار می رود و در همین راستا ایشان در سال ۱۳۵۰ به عنوان استاد ممتاز دانشگاه تهران شناخته شدند.

                                 

     استاد به چهار زبان زنده دنیا فرانسه، انگلیسی، آلمانی و عربی مسلط بودند و به زبان های سانسکریت، لاتین، یونانی، پهلوی، لاتین، یونانی، اوستایی، ترکی، ایتالیایی و روسی اشراف داشتند و زبان های باستانی را در تحقیقات خود به خصوص در امر واژه گزینی فارسی در برابر لغات بیگانه به کار می بردند.

پروفسور حسابی، به ایران، فرهنگ و ادب، اعتقادات سنتی و مذهبی این سرزمین عشق می ورزید و گذشته از سفر به کشورهای مختلف جهان، به سراسر ایران سفر کرده بود، و از سفرهای پربار داخلی و خارجی خویش، یادداشت ها و سفرنامه های بسیاری به جای نهاد.

                                      

     در زمینه تحقیق علمی: ۲۵ مقاله، رساله و کتاب از ایشان به چاپ رسیده است. «تئوری بی نهایت بودن ذرات» استاد، در میان دانشمندان و فیزیکدانان شناخته شده است. نشان «اوفیسیه دولالژیون دونور» و همچنین نشان «کوماندور دولالژیون دونور» بزرگ ترین نشان های کشور فرانسه به همین مناسبت به ایشان اهدا شده است. استاد تنها دانشجوی ایرانی اینشتین بوده و در طول زندگی، با دانشمندان تراز اول جهان نظیر: شرودینگر، بورن، فرمی، دیراک، بوهر و... و با فلاسفه و ادبایی همچون، آندره ژید، برتراند راسل و... تبادل نظر داشت. ایشان در سال ۱۹۹۰ از سوی جامعه جهانی به عنوان «مرد اول علمی جهان» برگزیده شد و در کنگره شصت سال فیزیک ایران که در سال ۱۳۶۶ برگزار شد به عنوان پدر علم فیزیک و مهندسی نوین ایران ملقب گردید. پروفسور حسابی در ۱۲ شهریور ۱۳۶۱ در بیمارستان دانشگاه ژنو، به هنگام معالجه قلبی بدرود حیات گفت. مقبره استاد، بنا به خواسته ایشان در زادگاه خانوادگی، در شهر دانشگاهی تفرش قرار دارد .